Straatnamen Volksmond en Niet Officieel Benaamd

3.   De Buizensymfonie - 

🎶 Het Kunstwerk op de Hoge Berg: CYF (Crystallizing Your Fantasy)

Het sculptuur op de top van de Hoge Berg in het Imkerspark is een van Houtens meest herkenbare en intrigerende kunstwerken. Hoewel het bij velen bekendstaat als de 'Buizensymfonie' of de 'Spaghettiberg', verwijst de officiële titel naar de conceptuele kern van het werk.

De Officiële Naam en de Diepere Betekenis

De officiële naam van het kunstwerk is CYF. Dit is een acroniem bedacht door de kunstenaar:

• Titel & Afkorting: CYF
• Voluit: Crystallizing Your Fantasy (Het kristaliseren van uw fantasie)
• Kunstenaar: Luciën den Arend
• Jaar van Onthulling: 1994

Met de titel CYF nodigt kunstenaar Luciën den Arend het publiek uit om actief deel te nemen aan het werk. De betekenis gaat verder dan de fysieke buizen; het benadrukt de rol van de toeschouwer in het voltooien van de waarneming door middel van hun eigen fantasie. De sculptuur dient als een startpunt voor de verbeelding.

Een Landschapssculptuur van Roestvast Staal

De Buizensymfonie is niet alleen een esthetisch object; het is een sculptuur dat op unieke wijze de zintuigen prikkelt en een dialoog aangaat met de elementen.

• Concept: De populaire naam 'Buizensymfonie' is ontleend aan het idee dat de wind door de stalen buizen zou moeten waaien, waardoor een klanklandschap of 'symfonie' ontstaat die constant verandert met de weersomstandigheden.
• Materiaal en Functie: De sculptuur bestaat uit talloze buizen van roestvast staal die tot wel 12 meter hoog reiken. Het werk benadrukt de topografische verhoging van de Hoge Berg—een kunstmatige heuvel die in de jaren '90 is aangelegd. CYF functioneert zo als een visueel en auditief baken in het parklandschap, waarbij de geometrische en industriële vormen van staal contrasteren met de zachte, natuurlijke lijnen van het Imkerspark.

5.   Chinese Muur - 

🧱 Architectuur en Hodoniemen: De 'Chinese Muur' van Houten-Noord

Binnen onze Hodoniemen-documentatie richten wij ons niet alleen op officiële straatnamen, maar ook op de levendige, lokale bijnamen die de sociale geschiedenis en de beleving van de architectuur weerspiegelen. In dit kader is de bijnaam voor een markante rij woningen in Houten-Noord geanalyseerd.

De Split-Level Architectuur van Lupine-oord

De woningen aan de Lupine-oord, die eind jaren zeventig van de vorige eeuw zijn opgeleverd, staan bekend om hun opvallende architectuur. Het betreft een lange, aaneengesloten rij split-levelwoningen die de grens vormen aan de zijde van het Imkerspark. Door deze ononderbroken, lineaire opzet hebben lokale bewoners een treffende en inmiddels ingeburgerde bijnaam aan de rij gegeven: "De Chinese Muur".

Uniek Historisch Inzicht: De Kracht van de Bijnaam

De vergelijking met de Grote Muur van China — wereldwijd bekend om zijn immense lengte, schaal en duidelijke positionering in het landschap — is bijzonder sprekend. De Houtense 'Chinese Muur' vormt in het straatbeeld een scherpe, langgerekte en enigszins verhoogde architectonische grens. Het vastleggen van deze bijnaam is van groot belang voor de SHH, daar het een stukje mondelinge geschiedenis betreft. Deze lokale Hodoniem biedt direct inzicht in hoe bewoners de grootschaligheid van het naoorlogse, functionele landschap hebben ervaren en benoemd. Het is een prachtig voorbeeld van hoe de lokale volksgeest de architectuur transformeert tot een lokaal, sprekend erfgoed.

7.    De weg naar Parijs -

De Weg naar Parijs: Houtens Langste Verbinding

Binnen het historisch onderzoek van de Stichting Houtense Hodoniemen (SHH) stuiten we regelmatig op lokale benamingen die een veel rijkere geschiedenis verraden dan de officiële straatnamen. Een fascinerend voorbeeld hiervan is de volksnaam "De Weg naar Parijs".

Deze benaming werd in vroegere tijden door de lokale bewoners van Houten gebruikt om de lange, doorgaande verbinding aan te duiden die de kern van Houten verbond met het noorden (richting Utrecht) en verder naar het zuiden (richting Schalkwijk).

Uniek Historisch Inzicht

De term "De Weg naar Parijs" is geen officiële straatnaam, maar een functioneel hodoniem dat de enorme perceptie van de Houtense bevolking van deze route weerspiegelt. De benaming is een rechtstreekse verwijzing naar de historische betekenis van deze route als een cruciale schakel in de veel grotere, doorgaande, internationale verbindingen die door de provincie Utrecht liepen.

Het feit dat men in Houten een lokale weg deze grandeur toedichtte, toont aan dat de bewoners zich zeer bewust waren van de strategische ligging van hun dorp en het belang van deze as voor handel, reizigers en communicatie, die uiteindelijk tot in de verste Europese steden reikte. Dit unieke historische inzicht benadrukt de rol van Houten als een knooppunt langs een van de belangrijkste middeleeuwse en vroegmoderne Europese corridors.

Dit fenomeen, waarbij een lokale weg de naam krijgt van de verste bestemming, is een waardevol voorbeeld van hoe de volksmond de macrogeschiedenis verwerkt in de microgeschiedenis van het dorp.

8.   Hazepad - 

🛣️ Het Hazepad: De Rijksweg A12 in de Oorlogsjaren

De hedendaagse Rijksweg A12, een cruciale levensader tussen Utrecht en de Duitse grens, draagt een onverwachte en zeer beladen bijnaam uit de Tweede Wereldoorlog: "Het Hazepad". Deze volksnaam, een treffend voorbeeld van een historisch functioneel hodoniem, vertelt het verhaal van hoop en bezetting in de regio Houten.

Oorsprong van een Spottende Naam

De naam "Het Hazepad" ontstond in 1944. Hij werd door de lokale Nederlandse bevolking gegeven aan de in aanbouw zijnde snelweg. De naam was een spottende wens: men hoopte dat de Duitse bezetters via deze nieuwe, door hen zo gewenste, oost-westverbinding zo snel mogelijk naar hun Heimat zouden vluchten, als hazen.

Dit inzicht werd werkelijkheid tijdens de geallieerde opmars in september 1944 ("Dolle Dinsdag" en de geallieerde komst, met name Operation Market Garden), toen de Duitsers inderdaad de weg in aanleg gebruikten als vluchtroute richting Duitsland. De term illustreert krachtig hoe de bevolking van Nederland maar ook in Houten en omgeving in een donkere periode vasthield aan humor en hoop.

Duitse Prioriteit en Houtens Grondgebied (1938-1954)

De aanleg van de A12 ten oosten van Utrecht heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis. Voor de oorlog, in het Rijkswegenplan van 1938, was de weg al gepland. Echter, de daadwerkelijke, versnelde aanleg startte pas na de inval in 1940, onder druk van de Duitse bezetter. Zij verklaarden de snelweg, die een directe verbinding met de Duitse Reichsautobahnen vormde, tot Kriegswichtig (oorlogsbelangrijk). Tussen 1938 en 1941 werden de grondwerken en de eerste weggedeelten ten zuiden van Utrecht in sneltreinvaart aangelegd, vaak door Nederlandse werklozen die hiermee de Arbeitseinsatz in Duitsland hoopten te ontlopen. Het wegvak tussen Houten en Bunnik werd bijvoorbeeld in februari 1944 opengesteld (zij het vaak slechts één rijbaan).

Vanuit hodoniemisch en geografisch perspectief is het belangrijk vast te stellen dat de A12 tot 1 januari 1954 over het grondgebied van de toenmalige gemeente Houten liep. Daarvoor, tot 1 januari 1858, doorkruiste het tracé zelfs de grond van de voormalige gemeente Oud-Wulven. Dit onderstreept hoe de moderne infrastructuur een direct gevolg is van de herindelingen en de historische eigendomsgrenzen die de SHH in kaart brengt.  

11.   Hoogdijk - 

🛣️ De Hoogdijk: Cruciale Verbinding naar het Zuiden

Onder de oudere lokale bewoners van Schalkwijk wordt de huidige provinciale weg (die loopt tussen de Schalkwijkseweg in het westen en de Lekdijk, Pothuizerweg en Zuwedijk in het zuidoosten) nog wel eens de 'Hoogdijk' genoemd. Dit is een klassiek voorbeeld van een functioneel hodoniem: de naam is direct afgeleid van de hogere ligging van de weg in het omliggende landschap, wat essentieel was voor de begaanbaarheid.

Strategisch Knooppunt en Provinciaal Jargon

De Provincialeweg was van vitaal belang; het was de belangrijkste verbinding van de stad Utrecht richting het zuiden, naar steden als Culemborg, Zaltbommel en 's-Hertogenbosch.

De Provincie Utrecht onderstreepte het belang van deze route in haar eigen jargon. Men sprak in de zeventiende en achttiende eeuw over de cruciale verbinding met paard en wagen voor de as Utrecht – Houten – Schalkwijk – Culemborgs Veer. Dit toont aan dat Houten en Schalkwijk niet slechts landelijke dorpen waren, maar onmisbare schakels in de interregionale en militaire infrastructuur.

Historisch Beheer en Eigendom

De geschiedenis van deze weg is diep verbonden met het centrale bestuur van de provincie Utrecht:

• Zeventiende Eeuw – 1815: De weg was oorspronkelijk in het bezit van de Staten van Utrecht.
• 1815 – 1996: Na de Franse tijd kwam de weg in beheer bij de Provincie Utrecht en kreeg deze de officiële naam Provincialeweg. De provincie was verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer en onderhoud.
• 1996 – Heden: In 1996 veranderde de status radicaal. Het beheer, eigendom en onderhoud van de weg werden overgedragen aan de Gemeente Houten. Dit markeerde een einde aan bijna vier eeuwen provinciaal bestuur.

Functie en Onderhoud

De weg diende van oudsher als een vitale ontsluitingsroute voor diverse landelijke boerenbedrijven aan zijn noordkant. Langs de zuidzijde van de weg ligt de Schalkwijksewetering en het Overeind, wat de complexiteit van het onderhoud en de waterhuishouding ter plaatse onderstreept.

Uit historische bronnen blijkt dat het onderhoud door de provincie met grote nauwkeurigheid werd uitgevoerd, met strenge voorschriften met betrekking tot de breedte, materialen en vooral de afwatering om de hoge ligging te garanderen. De naam 'Hoogdijk' is dan ook een direct uniek historisch inzicht in de manier waarop essentiële verbindingen, cruciaal voor de hele regio, in het lage poldergebied werden ontworpen en beheerd.

Bron: RAZU, 353.

Gedeelte van de Provincialeweg in Schalkwijk met rechts de Schalkwijksewetering. De weg wordt voorzien van een nieuwe puinverharding in 1928. Uit het blad: Utrecht in Woord en Beeld.

Bron: RAZU, 353.

Gedeelte van de Spoorlaan in Schalkwijk in mei 1983. Door de Schalkwijkers wordt deze weg de Aprilweg genoemd.

Bron: RAZU, 353.

Het Stationserf, gezien vanaf de Vlierweg in 1986. Eerder de Stationslaan geheten. Bij Houtense inwoners ook wel de Prilweg genoemd.

12.    Prilweg - Aprilweg - 

🚂 Parallelle Padnamen: De Prilweg en de Aprilweg

De aanleg van de Staatslijn H (Utrecht–'s-Hertogenbosch) tussen 1866 en 1868 was een revolutionaire ingreep in het Houtense en Schalkwijkse landschap. Deze spoorlijn bracht niet alleen de trein, maar ook nieuwe wegen met zich mee: de paden die parallel aan de spoordijk werden aangelegd. De namen die de lokale bevolking aan deze paden gaf, zijn een fascinerende blik in de volksmond en de lokale humor.

De Prilweg in Houten: De Functionele Naam

In Houten wordt de weg die door het oude stationsgebied loopt – het Stationserf – door de 'oud' bewoners de 'Prilweg' genoemd.

• Herkomst: 'Prilweg' is een verbastering uit de volksmond van het meer formele begrip Parallelweg.
• Volksmond: Het feit dat deze eenvoudige verbastering generaties lang standhield, benadrukt de directe, functionele relatie die de bewoners zagen tussen het pad en de spoorlijn. Het was het pad dat 'parallel' aan het spoor lag.

🚉 Het Oude Station van Houten

• Bouw en Sluiting: Het eerste station van Houten opende op 1 november 1868. Het was een Waterstaatstation van de vijfde klasse en is het enige overgebleven exemplaar van dit type in Nederland. Het station sloot voor personenvervoer op 7 oktober 1934.
• Behoud en Verplaatsing: Vanwege zijn monumentale waarde werd het station in 2007 met fundament en al 150 meter verplaatst om plaats te maken voor de spoorverdubbeling. Het staat nu aan het Stationserf en dient als horecagelegenheid en onderkomen voor de Archeologische Werkgroep.

De Aprilweg in Schalkwijk: De Geestige Variant

In Schalkwijk daarentegen wordt de laan die langs de Spoordijk en Spoorlaan loopt, en die direct ten westen van het spoor ligt, door de lokale bewoners de 'Aprilweg' genoemd.

• Herkomst en Humor: Ook 'Aprilweg' is een verbastering van Parallelweg. Echter, in Schalkwijk ontstond de naam als een lolletje in vergelijking met de serieuze 'Prilweg' van het nabijgelegen Houten. Deze kleine linguïstische grap laat de subtiele verschillen in lokale cultuur en humor tussen de twee dorpen zien.

🚉 Het Oude Station van Schalkwijk

• Bouw en Sluiting: Station Schalkwijk werd eveneens geopend op 1 november 1868. De bouw liep vertraging op omdat de ingenieurs een zware paalfundering nodig hadden om verzakking van het zandlichaam te voorkomen. Het station sloot voor personenvervoer op 15 mei 1935.
• Sloop: Het stationsgebouw werd in 1964 gesloopt. Tegenwoordig herinneren alleen de fundamenten en een in 2025 geplaatst herinneringsbord aan de locatie van het voormalige station.

De volksnamen 'Prilweg' en 'Aprilweg' vormen daarmee een levendige herinnering aan de historische infrastructuur die de twee dorpen in de negentiende eeuw met elkaar verbond, elk met hun eigen lokale draai.

1.   't Johanse Pad - Is een pad, gelegen tussen de Achterdijk en de Lekdijk in Tull en 't Waal.

2.   Bedelaarspad -

👣 Bedelaarspad: Een Historische Omweg langs de Tol

De Aanleiding: De Tol en de Noodzaak

Het Bedelaarspad was een pad dat oorspronkelijk liep vanaf de Utrechtseweg tot aan boerderij De Steenen Poort (nu Warinenpoort 90). Het beginpunt lag bij Villa Sonnevank (Romeinenpoort 1), die in 1930 in opdracht van de plaatselijke notaris Aaldrik Buurma werd gebouwd.

In het midden van de 19e eeuw voerde de Provincie Utrecht tolgelden in op diverse belangrijke wegverbindingen. De inkomsten waren bedoeld voor het onderhoud van de provinciale wegen. Toen een nieuwe tolpost werd ingesteld op de Utrechtseweg (toen nog 'Houtensepad' genoemd), moesten alle weggebruikers tol betalen om verder te reizen.

De Naam: De Route van de Onvermogenden

Arme mensen, dak- en thuislozen die de tol niet konden betalen, namen noodgedwongen dit Bedelaarspad. Het pad leidde hen naar de lokale herenboeren aan de Houtensewetering, waar zij bedelden om het tolgeld, zodat ze hun reis naar Utrecht konden vervolgen. Bepaalde familieboeren gaven hen eens per week wat te eten.

Het Einde van het Pad en Musserts Rondweg

In de late jaren '70 van de vorige eeuw werd een deel van het pad geasfalteerd in het kader van de verbetering van de toenmalige Utrechtseweg.

Eerder in de geschiedenis speelde de Provinciale Waterstaat van Utrecht al een cruciale rol in het Houtense wegennet. In de periode begin jaren '30 van de twintigste eeuw was ir. Anton Mussert als ingenieur bij de Provinciale Waterstaat verantwoordelijk voor het aanleggen van een nieuwe provinciale weg die om het Oude Dorp Houten werd gelegd. Door deze rondweg hoefde het autoverkeer niet meer door de dorpskern, wat de leefbaarheid sterk verbeterde.

Vanaf 1985-1986 verdween het Bedelaarspad definitief door de ontwikkeling van de nieuwbouwwijk Tiellandt I. Een bijzonder detail is dat een perceel naast het Bedelaarspad vele eeuwen in het bezit was van de Utrechtse fundatie de Beijerskameren.

4.   Groenelaantje - Houtlaantje - Karrespoor - Laan van Wulven - Lange Laan - Populierenlaan - Uyterstedyk - Vrijerslaantje - 

✅ De Laan van Wulven (1734–1987)

De Laan van Wulven was een laan die lag tussen de vroegere Wulfsedijk (nu de Keercamp) en de voormalige Utrechtseweg (nu Pelgrimsborch en Troubadoursborch geheten).

Voor zover bekend wordt de Laan van Wulven voor het eerst in de archieven genoemd in het jaar 1734. Het einde van de laan was in het jaar 1987. De laan was een lange, rechte laan die aan weerszijden beplant was met bomen.

Eerste Archiefvermelding en Eigendomsstructuur

Op 7 januari 1734 wordt ten overstaan van notaris M. Overvest door verhuurder Johanna Praam aan de huurder Peter Aalbertse Buys een hofstede, boomgaard en bouwland verpacht in de omgeving en ten zuidoosten van de Wulfsewetering. De opgemaakte akte vermeldt onder andere dat er 13 ½ morgen bouw- en weiland wordt verpacht, aan de oostzijde van de Wulfsewetering. De belending hiervan wordt vermeld als 'naast de nieuwe laan van Wulven'. Het is mogelijk dat de laan in die periode daadwerkelijk is aangelegd, of veel eerder. De vroegst bekende bron is deze akte waarin de laan wordt genoemd.

Johanna Praam haar echtgenoot is de weduwnaar Henricus van der Graaff de Vapour. Hun zoon, Hendrik van der Graaff de Vapour, wordt in de akte van 1734 nog als onmondig vermeld. In 1719 vererft Henricus het Kasteel Wulven en zijn landerijen van zijn oom Pierre Paget de Bragard. Zijn zoon Hendrik wordt in 1724 eigenaar van Kasteel Wulven. Hendrik trouwt in 1743 met Adriana de la Barre. Kasteel Wulven stond naast het 'Rechthuis van Wulven', aan de huidige Koedijk 1. Hoewel het de naam van rechthuis draagt, was het van oorsprong een boerderij. In deze voormalige boerderij is nu restaurant Loetje gevestigd.

De laan, de omliggende landerijen en het Kasteel Wulven vormden in deze tijd samen het Gerecht Wulven. Dit gerecht lag globaal gezien ten oosten van de Wulfsewetering (bedrijventerrein Het Rondeel) en ten westen van de voormalige Utrechtseweg. Voor de huidige situatie is dat ten westen van de Troubadoursborch, Tiellandtspad, Lupine-oord en De Poort.

Op 4 september 1736 wordt de laan nogmaals genoemd als naaste belending in een akte. Ten overstaan van notaris M. Overvest verhuurt Hendrik vrijwel dezelfde hofstede met bouw- en weiland in het Gerecht van Wulven. De huurder is Dirck Wynands Ebscamp, die dan nog minderjarig is. Zijn moeder, Hermyntje Gybertss van den Eykelboom, treedt op als voogd.

Enkele honderden meters ten westen van het Kasteel Wulven werd in 1645 Kasteel Heemstede gebouwd aan de Heemsteedseweg. In 1723 wordt de Franse hugenoot Esaye Gillot, heer van Heemstede, eigenaar. Esaye Gillot huwt met Madelaine Desormeaux, een Waalse predikantsdochter afkomstig uit Haarlem. Uit dit huwelijk komen twee zonen voort: Esaye en Jacques Gillot.

In het Gerecht van Houten en 't Goy stond aan de voormalige Utrechtseweg de hofstede Den Oord met bakhuis. Nu geadresseerd aan de Tarwe-oord 2, 2a en 4. Deze hofstede grensde aan het Gerecht van Wulven. De hofstede met het bijbehorende land komt in 1729 in eigendom van de heer Esaye Gillot, heer van Heemstede. De heer Willem van Egmond van de Nyenburg (1654–1728) was tot zijn overlijden eigenaar van het land en de hofstede Den Oord. Bij de openbare verkoping voor notaris Th. Vosch van Avesaet op 5 maart 1729 koopt Esaye Gillot de grond en hofstede Den Oord in het gerecht van Wulven en Houten. Na de koop van Den Oord en het bijbehorende land verhuurt Gillot de hofstede op 6 mei 1729 ten overstaan van notaris T. Vosch van Avezaat aan Teunis Aertsen van Doorn.

De Laan als Erfafscheiding en Verkoop

Naast het kasteelterrein van Wulven, ten zuiden hiervan, lag een stuk grond van 5.55 morgen groot. Deze grond was gelegen tussen de voormalige Wulfsedijk en de Wulfsewetering. Dit stuk grond, gelegen in het Gerecht van Wulven, wisselt in 1741 van eigenaar: van het Heilige Geestgasthuis komt het in handen van Esaye Gillot. In de notariële akte die is opgemaakt bij notaris C.F. Pronckert, wordt de laan genoemd aan de westzijde van twee morgen land, genaamd 'Uyterstedyk'. Wat de betekenis kan hebben van 'uiterst, ver of langgerekt'. De laan was op plattegrond of vanaf het buitengebied gezien langgerekt en lang.

Het noordelijkste puntje van dit stuk grond is nu terug te vinden als de grens van het manifestatieterrein aan de Keercamp en de kinderboerderij 'De Speelheuvel'. De laan eindigde ook precies bij dit punt.

Een straat, weg of laan wordt niet voor niets aangelegd; het tracé is altijd bedoeld om ergens naartoe te leiden, als ontsluiting voor naastgelegen gebouwen of landerijen. Het is aannemelijk dat bij het aanleggen van de Laan van Wulven de eigenaar en/of pachters van de hofstede Den Oord de laan als kortere weg hebben aangelegd om bij het stuk grond te komen dat ten zuiden van het kasteelterrein van Wulven lag (bouwland, weiland of boomgaard). Hoewel er een verschil is van zeven jaar tussen de vroegst bekende eerste vermelding van de laan en het moment dat de heer van Heemstede het stuk grond koopt aan het uiteinde, is de eerste genoemde reden voor de aanleg van de laan omstreeks 1734 de meest aannemelijke.

Er zou ook nog een andere reden een rol hebben gespeeld: de laan diende ook als erfafscheiding voor de twee stukken grond met de namen 'de Kamp' (noordkant) en 'de Heuvel' (zuidkant). Op oude plattegronden is te zien dat er nog een klein slootje liep vanaf de noordoostkant van de laan, lopend met een flauwe zuidwestelijke lus om vervolgens ten zuiden van de laan te eindigen. Vóór 1734 vormde deze sloot de erfafscheiding van deze twee stukken grond. Het is dan ook een mogelijkheid dat de heren Vapour van Wulven en Gillot van Heemstede al rond 1729 onderling afspraken hadden gemaakt, als goede buren zijnde, om de erfafscheiding te verfraaien door middel van de aanleg van een laan. De heer Gillot werd immers in 1729 eigenaar van de hofstede Den Oord. De precieze reden voor de aanleg van de laan blijft gissen zolang er geen schriftelijk bewijs is gevonden van het hoe en waarom.

Op 22 september 1827 wordt Kasteel Wulven met zijn landerijen en de laan ten overstaan van notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh verkocht aan de heer François Jean baron De Wijkerslooth de Weerdesteyn. Kort daarna laat hij het kasteel slopen. Op 17 april 1828 wordt in de gemeente Oud Wulven de schouw op de wegen, kraaiennesten en eksternesten gehouden. Op de Laan van Wulven worden twee nesten aangetroffen, waarvoor de baron De Wijkerslooth een boete krijgt van 56 gulden. Schouwen als deze werden al vanaf de 16e eeuw gehouden om wegen in goede staat te houden en overlast van kraaien en eksters tegen te gaan. Als de weg niet in goede staat was of er nesten werden aangetroffen op het land van een eigenaar, kon hij een boete krijgen.

Einde van de Laan en Volksmondnamen

Op 14 januari 1919 valt in de krant Het Centrum te lezen dat Mr. J.B.L.C. Ch. Baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn te Utrecht ten overstaan van de notaris Stokvis een deel van zijn landerijen verkoopt en er verschillende percelen grond worden verkocht. In het artikel staat te lezen dat de laan wordt genoemd als zijnde de 'Lange Laan'.

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw koopt de gemeente Houten landerijen op ten behoeve van de uitbouw van Houten-Noord (groeikern). In die tijd is de grond waarop de Laan van Wulven ligt in eigendom van jonkvrouwe Johanna Maria de Wijkerslooth de Weerdesteyn (geb. 1911); zij trouwde in 1938 met de heer Frans Joan baron van Hövell tot Westervlier en Wezeveld (geb. 1910), die burgemeester was van Amstenrade en van Oirsbeek (Limburg).

In de periode 1974–1976 wordt de laan met de landerijen en de boerderij 'Nieuw Wulven' (Wulfsedijk 8, nu de Keercamp) verkocht aan de gemeente Houten. In het taxatierapport dat wordt opgemaakt betreffende de schadeloosstelling, wordt de laan getaxeerd op een bedrag van ƒ 21.562,50,-. De laan stond bij het Kadaster in de gemeente Houten bekend onder sectie E, perceelnummer 341, ter grootte van 0.57.50 ha. De laan telde op dat moment circa 300 populierenbomen.

De gemeenteraad van Houten besloot tot aankoop van het onroerend goed op 27 augustus 1974 voor ƒ 925.000,-. Na het besluit lag de provincie Utrecht nog enige tijd dwars. Op 28 juni 1976 werd ten overstaan van notaris H.G. van Otterlo het eigendomsbewijs voor de gemeente Houten opgemaakt, waarna de laan, landerijen en de boerderij in eigendom werden verkregen.

In het Utrechts Nieuwsblad van 27 september 1983, met als titel 'Rij grote populieren past niet', wordt de laan vermeld als zijnde 'Karrespoor'. In het artikel wordt erop ingegaan dat de laan zo goed als zeker plat gaat. Er wordt omschreven dat de populieren van de laan niet goed in te passen zijn in de nieuw aan te leggen groenzone (Imkerspark). Uit onderzoek bleek ook dat de populieren vanaf 1983 nog circa vijf jaar mee konden.

Het artikel over de laan werd geschreven in het kader van de voorbereiding van de 'Structuurafspraak Houten-West'. In dit plan werd omschreven hoe de verkeersafwikkeling van het toen nog grotendeels te bouwen Houten-West er moest komen uit te zien. Op 20 december 1983 werd door de raad van Houten de structuurafspraak vastgesteld, waarvan je kunt zeggen dat dit het besluit was waarbij de laan voorgoed grotendeels werd opgeruimd. Het enige gedeelte wat nog over is van de laan, is een klein gedeelte van de Keercamp, net liggend voor de kinderboerderij. Met in het verlengde van de weg een stuk fietspad ten noorden gelegen van de Imkersplas, waarna het oude gedeelte van de laan ophoudt net voor de zuidoostelijke bocht die het pad om de plas maakt.

De laan kende in de periode van de 18e tot en met de 20e eeuw vele volksmondnamen. Omdat de laan gedurende het grootste gedeelte van zijn bestaan geen gemeentelijk eigendom was, kon er in eerdere tijden geen officiële naam aan gegeven worden. Ik heb alle bekende namen verzameld en leg ze hier kort en krachtig aan u uit:

1. Groenelaantje: Naar het groene karakter van de bomen en de struiken die in de lente en de zomer in bloei stonden. Het kan ook zijn dat de naam teruggaat op het feit dat de laan weinig werd gebruikt door verkeer, waardoor het pad er groen uitzag met beplanting.
2. Houtlaantje/Vrijerslaantje: 'Houtlaantje' gaat mogelijk terug op het katholieke kerk. In de eerste helft van de 20e eeuw werd vanaf de T-splitsing Houtlaantje/Utrechtseweg door katholieke gelovigen de nieuwe neomist (pasgewijd priester) opgewacht, meestal met de fiets aan de hand, om met de neomist mee te reizen naar het toenmalige dorp Houten. 'Van het houtje zijn' wil zeggen van het katholieke geloof zijn, waarschijnlijk vandaar de naam Houtlaantje. Het Houtlaantje wordt ook vermeld in een boek uit 1987 waarin wordt verteld over de geschiedenis van de Openbare Lagere School op ‘t Groen (Plein). Op de Bogermanschool werkte Meester Otto in de oorlogsjaren van de Tweede Wereldoorlog. Deze meester gaf ook gymles. Als het dan mooi weer was, gaf hij zijn gymles op het Houtlaantje, waar de kinderen dan lekker konden ravotten, zo staat er geschreven. 'Vrijerslaantje' gaat vrijwel zeker terug op het feit dat verliefde stelletjes zich er bevonden om er te gaan wandelen, want 'vrijer' heeft de betekenis van geliefde, levensgezel, lief, lieverd, lieveling, lover of vriendje.
3. Karrespoor: Naar de sporen van karren, fietsen of auto's die er wel eens reden.
4. Laan van Wulven: Op plattegronden uit het midden van de 19e eeuw wordt de laan genoemd als zijnde de 'Laan van Wulven'. Tegenwoordig wordt het laantje tegenover restaurant Loetje (Koedijk 1) ook wel de Laan van Wulven genoemd. Deze laan was de oorspronkelijke oprit naar het naastgelegen Kasteel Wulven, dat ergens in de periode 1827–1832 is gesloopt. Deze laan, met aan weerszijden weiland en ten noordwesten ervan een tennisvereniging, moet zeker uit de 13e eeuw stammen, want Kasteel Wulven wordt voor het eerst vermeld in 1296.
5. Lange Laan: Naar zijn lange ligging of lang uitziende ligging, gezien vanuit het toen nog open buitengebied van Houten-Noordwest.
6. Populierenlaan: Naar de circa 285 tot 300 populierenbomen die aan weerszijden van de laan geplant waren.
7. Uyterstedyk: Zie eerdere uitleg.

Een laan met een grote geschiedenis in het gebied van Houten en Wulven die zeker zijn vroegere aanwezigheid beschreven mag hebben op historisch gebied.

[1] Tegenover de kinderboerderij, Keercamp 17

[2] In de buurt of naast gelegen land of object

[3] HUA, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, U176a002.

[4] Nog niet volwassen

[5] Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, onder redactie van B. Olde Meierink, Utrecht, Uitgeverij Matrijs, 1995.

[6] In de 18e eeuw bekend onder de namen Houtensche Zandpad, Zandpad of Utrechtsche Dijk

[7] Archief Alkmaar, Inventaris van het archief van de Familie Van
Egmond van de Nijenburg, 1428-1765

[8] HUA, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, U169a004.

[9]  HUA, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, U118a006.

[10] HUA, 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905, U162a022.

[11] Utrechts volksblad : sociaal-democratisch dagblad 21-09-1827

[12] RHCZOU, Oud Wulven 110, 60 notulen van de raad.

[13] http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Wijkerslooth

[14] Kinderboerderij De Speelheuvel, Keercamp.

[15] RAZU, 114 Houten, 5-2

[16] RHCZOU, 286 Houten, raadsnotulen 1982-1983 1744.

[17] De kerk in het midden, De parochie Houten 1798-1998, P.M. Heijmink Liesert

[18] 50 jaar Christelijk onderwijs Houten 1937-1987, C van Dalen e.a.

6.   Dubbelzandpad - 

🌾 Het Dubbelzandpad: Een Samensmelting van Zandpaden

De Stichting Houtense Hodoniemen (SHH) kiest er soms voor om op basis van historisch onderzoek en stedenbouwkundige analyse zelf namen te bedenken. De naam 'Dubbelzandpad' is zo’n naam, gecreëerd om de bijzondere, dubbele historische zandstructuur in het gebied rond de voormalige boerderij Dubbelzand te benadrukken.

De Aanleiding: Boerderij Dubbelzand

De naam Dubbelzandpad is direct geïnspireerd door de voormalige boerderij Dubbelzand, die tussen de Loerikseweg en de Koningin Julianastraat lag.

• Verleden: De boerderij kwam pas in de loop van de negentiende eeuw voor in de archieven.
• Heden: Na een dertigjarige staat van verwaarlozing werd de boerderij in 2017 afgebroken om plaats te maken voor een nieuw, particulier nieuwbouwstraatje 

Dubbele Historische Zandpaden

De naam 'Dubbelzandpad' verwijst naar het samenkomen van twee historische 'zandpad'-locaties in dit gebied:

1. Loeriksezandpad: Vanaf de zestiende eeuw tot het jaar 1898 lag ter hoogte van de R.K. Parochie aan de Loerikseweg het Loeriksezandpad.
2. Schonauwensezandpad: De huidige Koningin Julianastraat was in de negentiende eeuw eveneens een zandpad, destijds bekend als het Schonauwensezandpad.

Aangezien het huidige woonerf tussen de Loerikseweg en de Koningin Julianastraat zelf als een (moderne) zandpadachtige structuur kan worden beschouwd, koos de SHH voor de naam Dubbelzandpad. Deze naam vat op krachtige wijze de historische identiteit van de locatie samen, waarbij de padenstructuur van de zestiende eeuw tot de negentiende eeuw met de huidige situatie wordt verbonden.

9.   Eikenlaantje of Eikenpad/Eiken Pad - 

🚲 Het Fietspad Eikenlaantje: Een Verbinding tussen Dijken en Gemeentegrenzen

Oorsprong en Vermoedelijke Aanleg

Het fietspad, lokaal bekend onder namen als Eikenlaantje, Eikenpad of Eiken Pad, vormt een cruciale recreatieve en functionele verbinding in het grensgebied van Houten en Nieuwegein (voormalige kadastrale gemeente Vreeswijk). De aanleg van dit pad wordt vermoed in het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw. Het fietspad strekt zich uit vanaf de Achterweg in Vreeswijk – net over de gemeentegrens met Houten/Tull en 't Waal – tot aan de Lekdijk Oost. Hoewel het pad niet direct in Houten ligt, is de route van groot belang voor de bewoners van het buitengebied van Schalkwijk en het nabijgelegen dorp Tull en 't Waal.

Beheer, Eigendom en Onderhoud

De beheersituatie van dit pad is complex en kent verschillende betrokken partijen. Hoewel de online wegenbeheer legger van Rijkswaterstaat het pad ten onrechte aanmerkt als een verantwoordelijkheid van de gemeente Nieuwegein, wordt het feitelijke beheer anders ingevuld. Bij het beginpunt van het pad staat een specifiek beheerderbord van Recreatieschap De Stichtse Groenlanden. De uitvoering van het dagelijks onderhoud voor dit recreatieschap wordt echter verzorgd door Staatsbosbeheer Nederland. Dit samenspel van instanties benadrukt de unieke functie van het pad als recreatieve route in het landelijke gebied.

Renovatie in 2025 en de A27-Context

In 2025 heeft het fietspad een ingrijpende renovatie ondergaan. Het pad is opnieuw geasfalteerd en verbreed, wat de kwaliteit en veiligheid voor fietsers aanzienlijk heeft verbeterd. Deze werkzaamheden staan niet los van de infrastructurele ontwikkelingen in de regio. De renovatie is uitgevoerd in het kader van de toekomstige verbreding van de naastgelegen snelweg A27 (Utrecht, Breda, Antwerpen). De verbetering van het fietspad fungeert hierdoor als een compensatie of verbetering van de recreatieve ontsluiting, parallel aan de grootschalige aanpassingen aan het hoofdwegennet.

Lokale Betekenis

Voor de lokale bevolking heeft het pad een vaste plek in de toponymie en het dagelijkse gebruik. De namen Eikenlaantje, Eikenpad of Eiken Pad worden frequent gebruikt door de bewoners van Tull en 't Waal en het buitengebied van Schalkwijk die wonen aan de Achterweg en omliggende wegen. Het pad is een essentiële schakel geworden tussen de landelijke woongebieden en de Lekdijk, en behoudt daarmee een hoge functionele en recreatieve waarde voor de Houtense gemeenschap nabij de Nieuwegeinse grens.

10.   Golfpad / Van Velthuysenpad - 

🚴 De Langeweg, Huis Heemstede en het Naamloze Fietspad

Dit gedeelte voor de Stichting Houtense Hodoniemen (SHH) belicht de complexe relatie tussen de eeuwenoude landgoederen, nieuwe recreatiegebieden en de moderne infrastructuur in de gemeente Houten.

De Tuin van Heemstede: Een Barok Pronkstuk

De tuinen van Huis Heemstede zijn van nationaal belang vanwege hun historisch ontwerp:

• Aanleg: De tuinen werden aangelegd tussen 1691 en 1699 in de stijl van de Franse Barok, met een enorme, symmetrische zichtas van circa 1800 meter.
• Historische Schaal: De oorspronkelijke hoofdstructuren en waterpartijen zijn nog steeds in het landschap zichtbaar en bepalend voor de omgeving, ondanks de vervanging van de Franse stijl door de Engelse landschapsstijl in de 19e eeuw.

De Nieuwegeinse Golfclub: Een Moderne Buurman

Direct grenzend aan de historische Tuin van Heemstede ligt de golfbaan waar de Nieuwegeinse Golfclub (NGC) speelt.

• Locatie: De golfbaan is onderdeel van complex De Utrechtse en ligt op de grens van Houten en Nieuwegein, met een adres aan de Heemsteedseweg 32a in Houten.
• Aanlegdatum: De huidige baan met 9 holes is aangelegd in 2003 in het gebied Laagraven-Zuid.
• Historisch Uitzicht: Het terras van de brasserie op de golfbaan biedt een prachtig uitzicht op Kasteel Heemstede en hole 9, wat de unieke ligging naast de historische buitenplaats benadrukt.

De aanleg van de golfbaan in 2003 plaatste een moderne recreatieve bestemming direct naast het eeuwenoude, monumentale landgoed, waarmee een interessante dialoog tussen geschiedenis en hedendaags gebruik is ontstaan.

💡 Naamgeving in de Maak: Het Naamloze Fietspad

De Commissie Naamgeving van de gemeente Houten heeft in het verleden nagedacht over namen voor een nieuw fietspad dat loopt tussen de Heemsteedseweg en het einde van de Langeweg.
Oppergegooide Namen: Twee voorgestelde namen waren Golfpad en Van Velthuysenpad.

• Golfpad verwees naar de direct nabijgelegen Nieuwegeinse Golfclub.
• Van Velthuysenpad verwees naar Diederick van Veldhuysen, de stichter van het nieuwe Kasteel Heemstede en de aanlegger van de monumentale Baroktuinen in de zeventiende eeuw.
• Status: Geen van deze namen is officieel geworden. Dit fietspad, dat op termijn een officiële naam zal krijgen, blijft tot die tijd naamloos in de gemeentelijke administratie. De discussie illustreert de constante afweging tussen het hedendaagse gebruik (Golfpad) en de diepe historische wortels (Van Velthuysenpad) bij het benoemen van nieuwe infrastructuur.

🛣️ De Rijksweg A27: De Ontwikkeling van een Corridor

De aanleg van de Rijksweg A27 ter hoogte van Houten is een sleutelmoment in de naoorlogse ontwikkeling van de regio Utrecht en had een grote impact op het landschap.

• Aanlegfase bij Houten: Het deel van de A27 dat langs Houten loopt, werd voornamelijk in de jaren '60 van de vorige eeuw gerealiseerd. De A27 werd aangelegd om de groeiende verkeersdruk op de bestaande provinciale wegen te verlichten en was cruciaal voor de ontsluiting van de toekomstige groeikernen zoals Houten.
• Impact op het Landschap: De aanleg van de snelweg doorsneed de eeuwenoude polderstructuren en landgoederen, waaronder de randen van het historische landschap rond Huis Heemstede, en creëerde een duidelijke, fysieke grens tussen de stad Utrecht en de nieuwe woongebieden van Houten.

De A27 is daarmee een hedendaags hodoniem van de grootste schaal, dat het landschap op een permanente en ingrijpende wijze heeft geherdefinieerd.

14.    Kerkepad - 

🚶 Het Kerkepad: Historische Schakel naar Nieuw Goy

Een Religieuze Sluiproute

In het landelijke buitengebied van 't Goy bevindt zich een bijzondere wandelverbinding: het Kerkepad. Dit pad vormt een functionele en verkorte doorsteek tussen de Tuurdijk en de Beusichemseweg. Een opvallend detail is de eigendomssituatie van de grond; het perceel waarop het pad ligt is geen gemeentelijk bezit, maar eigendom van de Parochie Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming. Het pad is waarschijnlijk al aan het einde van de negentiende eeuw ontstaan, puur vanuit de noodzaak voor parochianen uit het buitengebied om via een kortere route de kerk te kunnen bereiken.

De Bouw van de Neogotische Kruiskerk

De bestemming van het pad is de Rooms-Katholieke Kerk. De bouw van deze kleine neogotische kruiskerk met zijn kenmerkende fronttoren startte op 1 augustus 1870. De werkzaamheden verliepen voorspoedig, want reeds een jaar later, op 28 september 1871, was de bouw voltooid. Het ontwerp van het gebouw kent een interessante historische oorsprong; de vormgeving is namelijk direct afgeleid van het middeleeuwse kerkje in Blauwkapel, gelegen in het noordoosten van Utrecht. Vanwege deze cultuurhistorische en architectonische waarde is het gebouw aangewezen als gemeentelijk monument.

Interieur en de Geboorte van Nieuw Goy

Binnen in de kerk, specifiek op het priesterkoor, bevindt zich een Johannes-orgel dat de diensten muzikaal ondersteunt. De realisatie van de kerk in 1871 had echter niet alleen religieuze, maar ook grote topografische gevolgen voor het dorp. Nadat de kerk voltooid was, ontwikkelde zich rondom dit nieuwe centrum een woonkern. Dit gebied wordt sindsdien ook wel het Nieuwe Goy genoemd, ter onderscheiding van de oudere, verspreide bebouwing in de omgeving. Het Kerkepad verbindt hiermee letterlijk het oude landschap met het nieuwe dorpshart.

15.    Kerkpad - 

⛪️ Het 'Liefdeslaantje' en het Kerkpad: De Multifunctionele Laan

De Laan van Wickenburgh in 't Goy, gelegen tussen de Wickenburghseweg en de Hoogdijk, staat niet alleen bekend onder de romantische volksnaam 'Het Liefdeslaantje', maar kent ook een oudere, functionele naam: 'Het Kerkpad'.

Twee Hodoniemen, Eén Laan

De dubbele volksnaamgeving benadrukt de multifunctionele historische rol van deze laan voor de lokale gemeenschap van 't Goy:

1. 'Het Liefdeslaantje': Dit hodoniem (een naam afkomstig uit de volksmond) wijst op het recreatieve en romantische gebruik van de laan. Door de beschutte en lommerrijke ligging was het een ideale plek voor wandelingen en ontmoetingen.
2. 'Het Kerkpad': Dit oudere, functionele hodoniem wijst op de religieuze en sociale rol van de laan. Het diende als een cruciale route voor bewoners om te voet de kerk in het dorp te bereiken. Dit onderstreept hoe belangrijk en direct de verbinding tussen het landelijke gebied van Wickenburgh en het religieuze centrum van 't Goy was.

Eigendom en Historische Context

Zoals eerder vastgesteld, is deze historische laan onlosmakelijk verbonden met het Landgoed Wickenburgh en is het in bezit van de familie Wttewaall. De laan, die opengesteld is voor wandelend publiek, is daarmee een levend voorbeeld van hoe een enkel pad tegelijkertijd een adellijke zichtas was, een romantische ontmoetingsplek en een noodzakelijke kerkroute.

De combinatie van deze volksnamen biedt een uniek inzicht in het dagelijks leven: de laan bracht de bewoners van het profane (liefde, natuur) naar het sacrale (de kerk).

16.  Kromme Laan - 

🐄 De Kromme Laan: Een Oude Naam in een Nieuwe Wijk

De recente uitbreidingswijken van Houten (Wulven I, II, III en IV) hebben de oude structuren en namen van het agrarische landschap grotendeels overgenomen. Een fascinerend voorbeeld van zo'n verdwenen volksnaam is de Kromme Laan, die door de lokale bewoners werd gebruikt voor een deel van de huidige Wulfsedijk.

De Kromme Laan: Historische Ligging

De naam 'De Kromme Laan' verwees naar het traject dat, komend vanaf de Utrechtseweg, door twee kenmerkende bochten liep. Dit gedeelte lag specifiek tussen de oprijlaan van boerderij Wulven en de kruising van de Doornkade en de zichtaslaan van Kasteel Heemstede. De naam is een typisch functioneel hodoniem: de weg dankte zijn naam eenvoudigweg aan zijn krommingen in het verder rechte landschap.

Het Ridderlijke Verleden: De Speetscamp

Direct naast dit pad lag een perceel met de naam Speetscamp. Deze naam onthult een belangrijk historisch inzicht, want de Speetscamp was ooit onderdeel van de bezittingen van de Ridderlijke Duitse Orde, Balije van Utrecht. De balije was een grote grondbezitter in dit gebied, en de naam 'Speetscamp' herinnert aan hun middeleeuwse en vroegmoderne aanwezigheid en invloed op de grondexploitatie rond Houten.

Grondbezit en de Familie De Wijkerslooth

Een groot deel van de gronden rondom de Kromme Laan en in de omgeving van de Wulfsedijk was lange tijd in handen van één invloedrijke familie. Diverse percelen langs dit traject waren tussen 1828 en eind jaren ’70 van de vorige eeuw in het bezit van de familie De Wijkerslooth de Weerdesteyn. Dit toont de langdurige en stabiele invloed van adellijke en patricische families op het landschap voordat de gemeentelijke herinrichtingen en nieuwbouwprojecten hun intrede deden.

De naam Kromme Laan is daarmee een levendige herinnering aan de tijd dat de agrarische krommingen in het landschap nog belangrijker waren dan de latere, planmatig aangelegde infrastructuur.

21.   Oprijlaan van Heemstede - 

🏰 Huis Heemstede: Van Barok Tuin tot Duurzaam Erfgoed

De buitenplaats Huis Heemstede is een van de meest markante historische locaties in Houten. Niet alleen het landhuis zelf, maar ook de omringende infrastructuur en groenvoorzieningen dragen een rijke geschiedenis met zich mee.

De Oprijlaan en Zichtas: Een Historisch Onderscheid

De toegang tot Huis Heemstede, een classicistisch buitenhuis gebouwd in 1645 (en herbouwd na een brand in 1987), kende twee historische routes:

• Functionele Oprijlaan: De officiële oprijlaan en de functionele toegang tot het landhuis lagen altijd aan de kant van de Heemsteedseweg.
• De Zichtas: De laan die start bij de Utrechtseweg en via de Peppelkade naar het landhuis loopt, was daarentegen de zichtaslaan. Met een lengte van ongeveer 1800 meter diende deze als een spectaculaire, visuele as, typerend voor de Franse Barokke tuinaanleg.

Lokale en Historische Hodoniemen

De zichtaslaan kent een rijke geschiedenis van namen:

• Recente Volksnamen: Door lokale bewoners werd de laan in de jaren '80 en '90 van de vorige eeuw ook wel de Eikenlaan of Eikenkade genoemd, waarschijnlijk vanwege de beplanting.
• Vroege Aansluitingen (1832): Uit de archieven blijkt dat de laan in 1832 nog aansloot op de oude Wulfsedijk en de toenmalige Doornkade.
• Verandering van Infrastructuur: De Doornkade verdween in 1834 toen deze werd vervangen door de Nieuweweg, die later de naam Langeweg zou krijgen. Dit laat zien hoe de infrastructuur rond het kasteel door de eeuwen heen dynamisch is geweest.

De Naam Heemstede: Een 'Heerlijk' Recht

De naamgeving van het gebied rond de buitenplaats gaat niet over heerlijke gerechten geserveerd in het latere restaurant De Toekomst, maar over de historische jurisdictie van de plek.

• Oorsprong: De naam Heemstede verwijst naar een zogenaamd 'minigerecht' of 'heerlijk gerecht' uit de zeventiende en achttiende eeuw. Dit waren kleine rechtsgebieden (heerlijkheden) waarvan de eigenaren (de heren van Heemstede) bepaalde bestuurlijke en juridische rechten bezaten.
• Officiële Vastlegging: De naam is op dinsdag 3 juli 2012 officieel vastgelegd.

De Tuinen van Heemstede: Een Barok Juweel

De tuinen van Heemstede bereikten hun hoogtepunt onder eigenaar Diederick van Veldhuysen (vanaf 1680), die ze liet aanleggen tussen 1691 en 1699.

• Barokke Stijl: De tuinen waren een vroeg voorbeeld van de Franse Barokke tuinarchitectuur in Nederland. De enorme, 2000 meter lange aanleg met de zichtas en het stervormige bos (sterrebos) waren zo beroemd dat ze destijds tot buiten de landsgrenzen als een bezienswaardigheid golden.

Het Helofytenfilter: Duurzaam Waterbeheer

In de moderne tijd wordt het landgoed Heemstede in stand gehouden met aandacht voor duurzaamheid en ecologie. Een opvallend kenmerk hiervan is het Helofytenfilter in de nabijheid.

• Functie: Een Helofytenfilter is een natuurlijk zuiveringssysteem voor afvalwater, waarbij moerasplanten (Helofyten zoals riet) en bacteriën het water filteren.
• Historisch Perspectief: Dit moderne, ecologisch verantwoorde systeem sluit aan bij de historische wens tot waterbeheersing en draagt bij aan de waterkwaliteit en het behoud van de natuurlijke omgeving rondom de historische buitenplaats.

23.   Oprijlaan van Wulven - 

🌳 De Laan van Wulven: Poort naar een Verdwenen Ridderhofstad

De Laan van Wulven, die vandaag de dag loopt van de Koedijk tot aan de parkeerplaats van het sfeervolle Restaurant Loetje (gevestigd in de historische Hofstede), is veel meer dan een landelijk toegangspad. Het is een tastbaar overblijfsel van de rijke, middeleeuwse geschiedenis van Houten.

Een Groene Entree met Historische Littekens

De laan ademt nog steeds de sfeer van weleer. Monumentale oude bomen, die dateren uit de glorietijd van het kasteel, markeren het begin van het pad en begeleiden het oog naar de plek waar ooit de vesting stond. Vandaag de dag is de voormalige kasteeltuin omgevormd tot een rustige paardenweide, wat het landschappelijke karakter van de historische plek onderstreept. Een belangrijk historisch 'litteken' in het tracé is de breuk in het pad. Tot 1984 sloot de laan nog direct aan op de Wulfsedijk, maar deze verbinding werd onvermijdelijk verbroken door de aanleg van het laatste stuk van de Noordwestelijke Rondweg—een stille getuige van hoe moderne stedenbouw de historische linten doorsnijdt.

De Middeleeuwse Connectie: Kerksteeg en Floris V

De strategische ligging van Kasteel Wulven en zijn verbindingen werpen een fascinerend licht op het middeleeuwse leven. Uit 14e-eeuwse geschriften blijkt dat de Wulfsedijk destijds bekend stond als de Kerksteeg. Dit duidt er onmiskenbaar op dat de kasteelbewoners van Wulven deze dijk gebruikten als de meest directe en waarschijnlijk meest veilige route om ter kerke te gaan in Houten. Dit legt een directe en persoonlijke link tussen de adellijke bewoners en de dorpskern. Het Kasteel Wulven zelf, hoewel inmiddels verdwenen, is voor het eerst bekend uit geschriften van 1296, opgericht door Ernst van Wulven en strategisch opgedragen in leen aan de machtige Graaf Floris de V. Deze leenband toont de vroege betekenis van deze ridderhofstad in het Sticht, nog voordat de graaf later dat jaar tragisch om het leven kwam.

Van Sloop tot Stedenbouwkundige Droom

Het kasteel hield stand tot 1828, toen het werd afgebroken door de nieuwe eigenaar, Franciscus Johannes de Wijkerslooth de Weerdesteyn, een ingreep die definitief een einde maakte aan de fysieke burcht. Desondanks bleef de boerderij (de Hofstede), samen met het kasteeleiland, tot 1989 in bezit van de familie De Wijkerslooth. In dat jaar verkocht de gelijknamige achterkleinzoon, Franciscus de Wijkerslooth, het historische terrein aan de Gemeente Houten, waarmee een nieuw hoofdstuk begon. Nadien is het terrein nog kort eigendom geweest van Van Hoogeveste Bouw, die in het midden van de jaren 2000 ambitieuze plannen had om Kasteel Wulven in een hedendaagse vorm te laten herleven—een futuristische reconstructie in glas en staal. Hoewel deze architectonische droom uiteindelijk niet werd gerealiseerd, blijft de Laan van Wulven de onvergetelijke toegang tot de fundamenten van een plek waar zeven eeuwen geschiedenis samenkomen.

24.   Perifereweg - 

🛣️ De Rondweg: Meer Dan Een Omweg – De Geschiedenis van de 'Perigereweg'

De Rondweg in Houten is méér dan alleen een verkeersader; het is de fysieke manifestatie van een vooruitstrevende en unieke stedenbouwkundige visie. Dit ingenieuze, achtvormige tracé vormt de essentiële schakel voor de ontsluiting van de wijken, terwijl het de historische kern en de woonerven autoluw houdt. Bij het bestuderen van gemeentelijke beleidsstukken uit de jaren zeventig en tachtig komen we echter een intrigerende voorloper tegen: de Perifereweg. De geschiedenis van deze term onthult de filosofische basis van Houtens verkeersstructuur.

1. De Oorsprong: De Conceptuele 'Perifeer'

De benaming Perigereweg in de oude beleidsstukken is een verbastering van de conceptuele aanduiding 'De Perifeer'. Dit woord is afgeleid van het Latijnse peripheria, wat 'omtrek' of 'randgebied' betekent. Dit concept stond direct in verband met het destijds pionierende principe van inversiebouw, waarbij stedenbouwkundigen, waaronder R. Derks, ervoor kozen eerst het netwerk voor langzaam verkeer en het groen aan te leggen. De Perifeer had de cruciale taak om rondom de nieuwe woonwijken te liggen als een 'omtreksweg', zodat doorgaand autoverkeer op afstand werd gehouden. De term Perigereweg verwijst daarmee naar de filosofische basis van deze unieke, perifere verkeersoplossing.

2. De Officiële Naamgeving en Voltooiing

De overgang van conceptuele naam naar realiteit resulteerde in de formele en toepasselijke naam Rondweg, die op 22 september 1979 per raadsbesluit officieel werd vastgesteld. De aanleg van dit ambitieuze project vond gefaseerd plaats:

• De Noordelijke Rondweg was het eerste deel dat in de periode 1978–1987 werd gerealiseerd om de eerste nieuwe wijken van Houten-Noord te ontsluiten.
• Met de verdere ontwikkeling van Houten-Zuid volgde de voltooiing, waarbij de gehele, circa 14,5 kilometer lange Rondweg, op 19 september 2003 feestelijk werd geopend.

De Rondweg is hierdoor een krachtig, levend symbool geworden van de Houtense stedenbouw, die tot op de dag van vandaag de kwaliteit van de leefomgeving in de wijken waarborgt door strikte scheiding van snel en langzaam verkeer.